ΤΟ ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΛΥΝΕΙ ΤΗ ΣΙΩΠΗ ΤΟΥ, 1922-1923

Description

Έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τη μεγάλη «Έξοδο» των Ελλήνων της Ανατολής από τις εστίες τους. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών, την πιο ανήθικη πράξη της διπλωματίας, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «ανταλλαγή πληθυσμών» με το ξερίζωμα ανθρώπων-περιουσιών-πατρίδων και την αποκοπή, από τον ομφάλιο λώρο τους, χιλιάδων Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

Οι Έλληνες αυτοί παραμένουν έως και σήμερα αδικημένοι από την Ιστορία, από το ειδεχθές έγκλημα δίχως τιμωρία που υπέστησαν, δίχως τη συγκατάθεσή τους στα τεκταινόμενα των αποφάσεων που τους αφορούσαν. Γι’ αυτόν τον λόγο, κάθε σελίδα που περιγράφει την ιστορία τους είναι ένα μνημόσυνο των θυμάτων, με την ταυτόχρονη καταδίκη των θυτών και των συνενόχων τους.

Οι Τούρκοι αρνούνται πεισματικά την ενοχή τους στην αρμενική, την ασσυριακή και την ελληνική Γενοκτονία, καθώς τα γεγονότα τούς μαρτυρούν και τούς διαψεύδουν, αφού έως και σήμερα η οθωμανική αυτοκρατορική αντίληψη παρακινεί σε εγρήγορση τους λαούς γύρω της, καθώς και κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.

Τα τελευταία χρόνια, η αναθεωρητική στάση της απέναντι σε συμφωνίες, υπογραφές, με κορυφαίο το status quo της Λωζάνης, αναδεικνύει τις ιμπεριαλιστικές της διαθέσεις.

Δεν πρέπει να παραβλέψουμε επίσης, ότι ο ρόλος των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που ανέτρεψαν την τάξη πραγμάτων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, υπήρξε ο βασικός αίτιος του αφανισμού των τριών μεγάλων και αρχαιότατων λαών: των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Λαοί, οι οποίοι επί αιώνες διατήρησαν τις εστίες τους στη Μ. Ασία.

Η εξέλιξη της Γενοκτονίας κατέληξε στην καθημαγμένη Ελλάδα, περνώντας το τελευταίο της στάδιο μέσα από ένα αφιλόξενο περιβάλλον, γεμάτο καχυποψία, αντιπαλότητα και… απολυμαντήρια.

Έτσι ξεκινά η διάθεση του ιστορικού οδοιπορικού στο Μακρονήσι.

Ο Χρήστος Γαλανίδης , πρόεδρος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών γράφει σχετικά με το βιβλίο:

Χαρακτηριστικός και εύστοχος ο τίτλος “Το Μακρονήσι των προσφύγων λύνει τη σιωπή του, 1922-1923” του βιβλίου του Θεόφιλου Καστανίδη (πρόεδρος Συλλόγου Ποντίων “Αργοναύται-Κομνηνοί”) τον οποίον επέλεξε για να αφηγηθεί μια μαύρη σελίδα στην ιστορία του Ελληνισμού. Την περιπέτεια χιλιάδων Ελλήνων προσφύγων από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, και μερικών εκατοντάδων Ασσυρίων Χριστιανών, που μετά από περιπετειώδη περιπλάνηση στις θάλασσες, το πέρασμά τους από τους στρατώνες Σελιμιγέ της Κωνσταντινούπολης, κατέληξαν στην καραντίνα του λοιμοκαθαρτηρίου της Μακρονήσου, μαστιζόμενοι από τις επιδημικές ασθένειες του εξανθηματικού τύφου, της ευλογιάς, της ελονοσίας και του τυφοειδούς πυρετού.

Μέσα από το ογκώδες πόνημά του, εκατό χρόνια μετά τα γεγονότα, ο συγγραφέας αφού μελέτησε συστηματικά τις υπάρχουσες πηγές που αναφέρονται στα δραματικά γεγονότα της εποχής εκείνης, το αρχειακό υλικό της οργάνωσης εθελοντριών ιατρών “American Women’s Hospitals” A.W.H., το βιβλίο με τίτλο “Certain Samaritans” (Κάποιες Σαμαρίτισες) της ιατρού Esther P. Lovejoy, ως και τις μαρτυρίες προσφύγων πρώτης γενιάς, από συνεντεύξεις τους που δημοσιεύτηκαν στους τόμους Γ΄, Δ’, Ε’ με τίτλο «Η Έξοδος» του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, μας δίνει στοιχεία για το νησί της Μακρονήσου από την αρχαιότητα έως τα τέλη του 12^ου αιώνα, της περιόδου του μεσαίωνα έως και την πρόσφατη ιστορία του.

Αναφέρεται ονομαστικά στα καράβια που έγιναν «πλωτά φέρετρα» για χιλιάδες πρόσφυγες. Επαναφέρει το συναίσθημα και την ελπίδα που ψιθύριζαν με την συνοδεία της λύρας, για να πάρουν κουράγιο στις απάνθρωπες συνθήκες που βίωναν.

Σε ιδιαίτερο κεφάλαιο αναφέρεται στη πορεία των προσφύγων προς την Ελλάδα. Στη βίαιη έξοδο των Χριστιανών από τις εστίες τους και τον αφανισμό ενός πολιτισμού αιώνων, την υποδοχή των προσφύγων στην Ελλάδα, όπου κατέληξαν σε ένα κράτος χωρίς ουσιαστικές υποδομές για να αντιμετωπίσει ένα γεγονός τέτοιου μεγέθους και με τους ντόπιους κατοίκους να τους συμπεριφέρονται με επιφυλακτικότητα και πολλές φορές με εχθρικές διαθέσεις.

Ο Θεόφιλος Καστανίδης μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του αναδεικνύει τις ύψιστες αρετές της φιλανθρωπίας, της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού, που αποτέλεσαν βάλσαμο στον πόνο των προσφύγων. Κάθε σελίδα που περιγράφει την ιστορία της εποχής εκείνης, αποτελεί μνημόσυνο των θυμάτων και ταυτόχρονα καταδίκη των θυτών και των συνενόχων τους. Πριν να καταλήξει στην ακριβή ανακάλυψη μετά από εκατό χρόνια του σημείου εγκατάστασης του λοιμοκαθαρτηρίου Μακρονήσου, αφιερώνει ιδιαίτερο κεφάλαιο ως συμπλήρωμα της αρωγής των Αμερικανίδων Κυριών, στον ανθρωπισμό και την φιλανθρωπία που ήταν στάση ζωής προς τους πρόσφυγες για κάποιες προσωπικότητες της εποχής εκείνης.

(Από τον πρόλογο του βιβλίου)